ZAGROZENIA BIOLOGICZNE Informacje ogolne Szkodliwe czynniki zagrozen biologicznych w srodowisku pracy, okreslane takze jako „biologiczne czynniki zagrozenia zawodowego”, „zagrozenia biologiczne w srodowisku pracy”, „biologiczne szkodliwosci zawodowe” sa to takie mikro- i makroorganizmy oraz takie struktury i substancje wytwarzane przez te organizmy, ktore wystepujac w srodowisku pracy wywieraja szkodliwy wplyw na organizm ludzki i moga byc przyczyna chorob pochodzenia zawodowego. Podjeta przez Unie Europejska inicjatywa uwzglednienia w prawodawstwie krajow czlonkowskich problematyki ochrony pracownikow przed biologicznymi zagrozeniami i opracowania klasyfikacji tych zagrozen stanowi istotny postep w tej dziedzinie oraz naklada na Polske obowiazek odpowiedniego dostosowania naszego prawodawstwa. Nastapilo to poprzez nowelizacje kodeksu pracy oraz Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynnikow biologicznych dla zdrowia w srodowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracownikow zawodowo narazonych na te czynniki (Dz.U. 2005 nr 81 poz. 716)                               wiecej...

Przepisy prawne		Ksiazki		Artykuly

KSIAZKI i BROSZURY

Zagrozenia chemiczne i biologiczne w malych firmach sprzatajacych
- M. Golofit-Szymczak, E. Dobrzynska

		W broszurze przedstawiono: podstawowe informacje na temat szkodliwych czynnikow biologicznych i chemicznych wystepujacych na stanowiskach pracy personelu sprzatajacego, procedure oceny ryzyka zawodowego zwiazanego z tymi zagrozeniami oraz sposoby jego ograniczania i eliminowania. Publikacja zawiera liste kontrolna dotyczaca, m.in. identyfikacji niebezpiecznych czynnikow chemicznych, ich magazynowania (przechowywania), warunkow stosowania, identyfikacji szkodliwych czynnikow biologicznych, zasad profilaktyki i stosowania srodkow ochrony indywidualnej. Format: B5 Stron: 23 ISBN: 978-83-7373-088-5 Rok wydania: 2010 Status: naklad wyczerpany

Zagrozenia chemiczne i biologiczne w malych zakladach gastronomicznych
- L. Zapor, J. Kowalska

		Publikacja jest adresowana do pracodawcow malych przedsiebiorstw gastronomicznych, ktorym ma ulatwic przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego w odniesieniu do szkodliwych czynnikow biologicznych i chemicznych. Zawiera liste kontrolna pomocna w przeprowadzeniu analizy ryzyka zawodowego i jego ograniczania. Format: B5 ISBN: 978-83-7373-093-9 Rok wydania: 2010 Status: naklad wyczerpany

ZAGROZENIA BIOLOGICZNE - Wybrane zagadnienia
- M. Luczak, M.A. Zuzewicz

		Omowiono organizmy zywe wystepujace w srodowisku zycia czlowieka, ktore stanowia zagrozenia biologiczne o roznym stopniu szkodliwosci dla zdrowia - bakterie, grzyby, priony, wirusy i pierwotniaki, a takze zwiazki drazniace, alergizujace, rakotworcze i toksyczne pochodzenia biologicznego. Format: 16,5 x 23,5 cm - B5 Stron: 64 ISBN: 83-88703-12-9 Status: naklad wyczerpany Pozycja dostepna w bibliotece CIOP-PIB

Najwazniejsze uregulowania prawne stosujace sie do zagrozen biologicznych w srodowisku pracy

Dz.U. 2011 nr 33 poz. 166 Akty uchylone lub nieobowiazujace poprzedzajace wskazany dokument: Dz.U 2005 Nr 73 poz. 645 Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badan i pomiarow czynnikow szkodliwych dla zdrowia w srodowisku pracy Obowiazuje do dnia 2011-03-03 Dz.U. 2007 nr 241 poz. 1772 Obowiazuje do dnia 2011-03-03 Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2007 r. zmieniajace rozporzadzenie w sprawie badan i pomiarow czynnikow szkodliwych dla zdrowia w srodowisku pracy Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badan i pomiarow czynnikow szkodliwych dla zdrowia w srodowisku pracy. Dz.U. 2005 nr 81 poz. 716 Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynnikow biologicznych dla zdrowia w srodowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracownikow zawodowo narazonych na te czynniki   ze zm.   - Dz. U. 2008 nr 48 poz. 288 Rozporzadzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 lutego 2008 r. zmieniajace rozporzadzenie w sprawie szkodliwych czynnikow biologicznych dla zdrowia w srodowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracownikow zawodowo narazonych na te czynniki

ARTYKULY

Biomasa jako zrodlo zagrozen biologicznych "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2011, str. 17-19 mgr Malgorzata Golofit-Szymczak Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy mgr Anna Lawniczek - Walczyk Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Obowiazek dostosowania sie polskiego sektora energetycznego do wymagan stawianych przez Unie Europejska w zakresie wytwarzania energii ze zrodel odnawialnych wywolal duze zainteresowanie wykorzystaniem biomasy na potrzeby produkcji energii. Glownym zagrozeniem zawodowym dla pracownikow tego sektora jest pyl organiczny powstajacy w procesie przetwarzania i wykorzystywania biomasy. Jako roslinne zrodlo energii, zawiera ona zarowno materie organiczna, jak i mikroorganizmy, ktore moga wywierac niekorzystny wplyw na organizm czlowieka poprzez dzialanie toksyczne, drazniace i alergizujace. Ocena narazenia na czynniki biologiczne i chemiczne w malych zakladach gastronomicznych "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2011, str. 12-15 mgr Joanna Kowalska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy dr Lidia Zapor Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy W artykule omowiono czynniki biologiczne i chemiczne wystepujace w zakladach gastronomicznych. Przedstawiono rowniez wyniki oceny narazenia zawodowego na stanowiskach pracy uzyskane w ramach prowadzonego w CIOP-PIB zadania z zakresu sluzb panstwowych. Zagrozenia chemiczne i biologiczne - sortowanie odpadow komunalnych (1) "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2010, str. 22-25 doc. dr hab. Zbigniew Makles Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy W artykule przedstawiono ogolne informacje o zagrozeniach powstajacych podczas sortowania i segregacji odpadow komunalnych celem dalszego ich wykorzystania lub unieszkodliwienia. Prace w tym zakresie sa niebezpieczne dla ludzi, bowiem odpady komunalne generuja zagrozenia chemiczne w postaci toksycznych gazow i pylow oraz zagrozenia biologiczne bedace zrodlem chorobotworczych mikroorganizmow. Zagrozenia biologiczne na przemyslowej fermie drobiu - wyniki badan "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2009, str. 16-19 dr inz. Iwona Romanowska-Slomka, prof. dr hab. inz. Janusz Miroslawski Wyzsza Szkola Zarzadzania Ochrona Pracy Katowice W artykule przedstawiono wyniki badan srodowiska pracy na przemyslowej fermie tuczu brojlerow. Wystepujace w pomieszczeniach kurnikow szkodliwe czynniki biologiczne to bakterie oraz grzyby zakwalifikowane do 2. grupy zagrozenia. Stezenia bioaerozolu bakteryjnego pod koniec tuczu przekraczaly dopuszczalny poziom stezen zalecanych dla srodowiska pracy. Srodowisko pracy ocenia sie jako mogace wplywac negatywnie na zdrowie czlowieka. Wirus A (H1N1) - drogi zakazenia i profilaktyka "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2009, str. 2 W publikacji zawarto podstawowe informacje dotyczace wirusa A (H1N1): objawy zakazenia u ludzi, mozliwe drogi zakazenia, szczepienia, metody leczenia, dezynfekcji i sterylizacji a takze zasady profilaktyki. Modelowanie epidemii. Jak epidemie sie szerza i jak im przeciwdzialac "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2009, str. 3-6 prof. dr hab. inz. Robert Kosinski dr inz. Andrzej Grabowski Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczace modelowania matematycznego i badan symulacyjnych procesu rozprzestrzeniania sie epidemii w populacji ludzkiej. Opisane zostaly najwazniejsze wlasciwosci sieci kontaktow interpersonalnych, ktore sa glowna droga szerzenia sie epidemii. Omowiono podstawowe wady i zalety komputerowych badan symulacyjnych. Przedstawiono najwazniejsze metody przeciwdzialania epidemii oraz najwazniejsze zasady zachowania sie w czasie epidemii na przykladzie epidemii grypy A(H1N1). Zagrozenia biologiczne w placowkach gastronomicznych "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2009, str. 6-9 dr Lidia Zapor, mgr Malgorzata Golofit-Szymczak Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Prace w zakladach produkujacych zywnosc naleza do narazajacych pracownikow na dzialanie szkodliwych czynnikow biologicznych. W artykule omowiono niektore czynniki biologiczne stwarzajace zagrozenia zdrowia : bakterie, grzyby, wirusy, pasozyty wewnetrzne, szkodniki oraz zasady zapobiegania zagrozeniom biologicznym w zakladach gastronomicznych. Szkodliwe czynniki biologiczne w zakladach fryzjerskich "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2009, str. 20-22 mgr Malgorzata Golofit-Szymczak, dr Lidia Zapor Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Pracownicy zakladow fryzjerskich sa narazeni na szkodliwe czynniki biologiczne: wirusy (gatunki z rodzaju HBV, HCV i HIV), bakterie (np. chlamydie, gronkowce, paciorkowce), grzyby oraz pasozyty zewnetrzne. Zanieczyszczenia mikrobiologiczne moga stanowic zagrozenie dla zdrowia osob narazonych na ich dzialanie. Moga wywolywac choroby alergiczne, infekcje gornych i dolnych drog oddechowych oraz choroby skory. Ochrona ukladu oddechowego przed bioaerozolami "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2008, str. 4-7 dr inz. Katarzyna Majchrzycka, dr inz. Agnieszka Brochocka Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy W artykule zaprezentowano podstawowe zagadnienia zwiazane z klasyfikacja i doborem sprzetu ochrony ukladu oddechowego przed bioaerozolami. Przedstawiono zasady doboru klasy ochronnej filtrow i polmasek filtrujacych w zaleznosci od grupy ryzyka wedlug dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej 2000/54/EC. Ponadto zaprezentowano wyniki realizacji projektu celowego, wspolfinansowanego ze srodkow Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, ktorego podstawowym celem bylo opracowanie i wdrozenie do produkcji filtrow i polmasek filtrujacych przeznaczonych do stosowania w narazeniu na czynniki biologiczne przenoszone droga powietrzna. Opracowany sprzet ochrony ukladu oddechowego zapewnia wysoka skutecznosc wylapywania czastek bioaerozolu z przeplywajacego powietrza w fazie wdechu uzytkownika oraz zdolnosc hamowania rozwoju mikroorganizmow zdeponowanych w czasie uzytkowania w materiale filtracyjny (tzn. bioaktywnosc). Czynniki biologiczne w srodowisku pracy - ocena ryzyka zawodowego "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2008, str. 6-9 dr Lidia Zapor, mgr Malgorzata Golofit-Szymczak Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy "Zgodnie z rozporzadzeniem ministra zdrowia w sprawie szkodliwych czynnikow biologicznych dla zdrowia w srodowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracownikow zawodowo narazonych na te czynniki (Dz.U. nr 81/2005, poz. 716) ocena ryzyka na czynniki biologiczne powinna byc przeprowadzona na podstawie wszelkich dostepnych informacji o czynniku biologicznym z uwzglednieniem grupy zagrozenia wystepujacych czynnikow biologicznych, wedlug skali 2-4, rodzaju wykonywanych przez pracownika czynnosci, czasu i stopnia spodziewanego narazenia, potencjalnego dzialania alergizujacego lub toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego, choroby, ktora moze wystapic w nastepstwie wykonywanej pracy Odory w srodowisku pracy rolnika-hodowcy. Zrodla, zagrozenia, usuwanie "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2008, str. 10-13 doc. dr hab. Zbigniew Makles, dr inz. Wojciech Domanski Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Srodowisko pracy rolnika-hodowcy, nie jest wolne od zagrozen powodowanych obecnoscia wielu czynnikow natury chemicznej, biologicznej, fizycznej. Wyjatkowo niebezpieczne sa substancje chemiczne emitowane do powietrza pomieszczen inwentarskich z materialu biologicznego : obornika, gnojowki i gnojowicy, charakteryzujace sie nieprzyjemnym zapachem. W artykule wymieniono zrodla powstawania i emisji substancji zlowonnych, zagrozenia jakie stwarzaja dla czlowieka oraz sposoby ich usuwania z powietrza. Zagrozenia biologiczne w oczyszczalniach sciekow komunalnych "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2007, str. 26-28 mgr Malgorzata Golofit-Szymczak, dr Lidia Zapor Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Pracownicy oczyszczalni sciekow sa narazeni na szkodliwe czynniki biologiczne: wirusy (gatunki z rodzaju polio, Coxsackie, ECHO, Rotawirusy, Adenowirusy, Norwalk oraz HAV, HIV i HCV), bakterie (np.: Escherichia, Proteus, Yersinia, Pseudomonas, Micrococcus, Salmonella spp., Legionella spp., Mycobacterium spp.), grzyby (Aspergillus spp., Candida spp.,Cryptococcus spp., Penicillum spp., Cladosporium spp., Alternaria spp., Geotrichum spp., Scopurialopsis brevicaulis) oraz pasozyty. Zanieczyszczenia mikrobiologiczne moga stanowic zagrozenie dla zdrowia osob narazonych na ich dzialanie. Moga wywolywac choroby alergiczne, infekcje gornych i dolnych drog oddechowych oraz przewodu pokarmowego. W artykule przedstawiono dzialania ograniczajace narazenie na te czynniki. Czynniki biologiczne w srodowisku pracy - nowe przepisy "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2005, str. 32-33 dr Lidia Zapor Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy W artykule przedstawiono nowe obowiazujace rozporzadzenie ministra zdrowia wdrazajace do prawa polskiego postanowienia Dyrektywy 2000/54/WE w sprawie ochrony pracownikow przed ryzykiem zwiazanym z narazeniem na dzialanie czynnikow biologicznych w miejscu pracy. Zagrozenia mikrobiologiczne w pomieszczeniach biurowych "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2005, str. 29-31 mgr Malgorzata Golofit-Szymczak, dr Jolanta Skowron Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Czynnikami biologicznymi, na jakie moze byc narazony pracownik w pomieszczeniu biurowym, sa bakterie, grzyby oraz wytwarzane przez nie struktury i substancje. W artykule zanieczyszczenia mikrobiologiczne, ktore moga stanowic zagrozenie dla zdrowia osob narazonych na ich dzialanie. Moga one wywolywac choroby alergiczne oraz infekcje drog oddechowych. Biocydy w srodowisku pracy "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2004, str. 26-28 dr inz. Magdalena Galwas-Zakrzewska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Substancje i preparaty biobojcze sa wykorzystywane w celu ochrony przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi. W ustawodawstwie polskim i europejskim dotyczacym produktow biobojczych wprowadzono koniecznosc rejestracji na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka. Produkty biobojcze zostaly sklasyfikowane w 23 grupach podzielonych na cztery glowne kategorie. W artykule omowiono ryzyko wystapienia narazenia zawodowego na substancje biobojcze w roznych galeziach przemyslu. Ryzyko zwiazane z narazeniem pojawia sie zarowno w czasie produkcji, dystrybucji jak i stosowania produktow. Pracownicy narazeni sa przede wszystkim przez drogi oddechowe i skore. Srodki ochrony indywidualnej przed czynnikami biologicznymi i chemicznymi "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2001, str. 3-5 dr inz. Katarzyna Majchrzycka Centralny Instytut Ochrony Pracy W artykule przedstawiono w sposob bardzo syntetyczny wymagania, kryteria ochronne oraz skutecznosc srodkow ochrony ukladu oddechowego i kompletnych ochron. Opisano rowniez przykladowe zestawy srodkow ochronnych przed szczegolnie niebezpiecznymi czynnikami chemicznymi i biologicznymi. Wskazano na potrzebe opracowania ochron indywidualnych do celow ewakuacji dla dzieci i niemowlat. Zagrozenie biologiczne - waglik "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2001, str. 2-3 dr Jolanta Skowron Centralny Instytut Ochrony Pracy - Panstwowy Instytut Badawczy Zagrozenia czynnikami biologicznymi stanowia wazny problem, na ktory ostatnio zwraca sie szczegolna uwage. Czynniki biologiczne wystepujace w srodowisku sa to zywe mikro- i makroorganizmy oraz wytwarzane przez nie substancje chorobotworcze, charakteryzujace sie takim dzialaniem lub taka budowa biochemiczna, ktora warunkuje ich dzialanie szkodliwe na organizm ludzki, co moze byc przyczyna roznego rodzaju chorob. Rodzaj Bacillus - laseczki tlenowe stanowia duza grupe drobnoustrojow zarodnikujacych, wystepujacych w glebie, wodzie, na roslinach oraz w przewodzie pokarmowym zwierzat. Dla czlowieka i zwierzat wyzszych chorobotworczy jest tylko jeden gatunek - laseczka waglika (Bacillus anthracis), wywolujaca ciezkie ogolne zakazenia. Laseczki waglika to cylindryczne bakterie Gram-dodatnie o rozmiarach 1,0-1,4 x 3,0-10,0 µm, nieruchliwe, czesto w lancuszkach o wygladzie bambusa (rycina). Maja one zdolnosc wytwarzania przetrwalnikow (endospor), ktore sa umieszczone w srodku komorki. Wlasciwosc ta umozliwia wysoka odpornosc laseczki na dzialanie czynnikow fizykochemicznych i dlugoletnia przezywalnosc w srodowisku zewnetrznym. Jedna komorka bakterii wytwarza z reguly jeden przetrwalnik, proces ten nie sluzy wiec reprodukcji. Zdolnosc do roznicowania sie komorki w kierunku wytworzenia przetrwalnika jest cecha genetycznie uwarunkowana. (...) Priony - zagrozenia biologiczne spuscizna bylego tysiaclecia "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2001, str. 11-13 mgr. Malwina Anna Zuzewicz Akademia Medyczna w Warszawie Katedra i Zaklad Mikrobiologi Lekarskiej "W pracy omowiono problemy dotyczace nowego rodzaju zagrozen biologicznych. Przedstawiono historie badan niezwyklego czynnika biologicznego jakim jest prion. Zwrocono uwage na wystepowanie tego patogenu w srodowisku czlowieka i jego dzialanie na makroogranizmy. Wskazano grupy zawodowe, ktore moga byc eksponowane na dzialanie prionow. Przedstawiono dane i hipotezy, przydatne w kreowaniu bezpieczniejszego miejsca pracy oraz kierunki postepowania w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania." Czynnik ludzki w bezpieczenstwie pracy. Zagrozenia biologiczne. Smaczne, ale czy zawsze bezpieczne ? "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2001, str. 28-29 prof. dr hab. med. Krzysztof Kwarecki dr Krystyna Zuzewicz Centralny Instytut Ochrony Pracy Czynnik ludzki w bezpieczenstwie pracy. ..."gdzie najwazniejszym aktorem jest chory"... "BEZPIECZENSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2000, str. 44-45 prof. dr hab. med. Krzysztof Kwarecki dr Krystyna Zuzewicz Centralny Instytut Ochrony Pracy

Srodki ochrony indywidualnej przed czynnikami biologicznymi

"Podstawy i Metody Oceny Srodowiska Pracy" 2004, nr 3(41), s. 53-60. dr WITOLD GACEK dr inz. KATARZYNA MAJCHRZYCKA Centralny Instytut Ochrony Pracy – Panstwowy Instytut badawczy

Redukcja ryzyka zawodowego i ochrona pracownikow przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi, wystepu-jacymi w srodowisku pracy, a szczegolnie w przemysle rolno-spozywczym, przy usuwaniu odpadow, oczysz-czaniu sciekow i w medycynie, stanowi powazny problem. W pracy przedstawiono podstawowe informacje, dotyczace wymagan wobec srodkow ochrony indywidualnej, stosowanych do ochrony przed czynnikami biologicznymi.

Dyrektywa 2000/54/WE a strategia wykonywania pomiarow czynnikow biologicznych w zakladach pracy
"Podstawy i Metody Oceny Srodowiska Pracy" 2004, nr 3(41), s. 9-16.

Prof. dr hab. n. med. JACEK DUTKIEWICZ
Zakladem Biologicznych Szkodliwosci Zawodowych
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie

Zawarte w dyrektywie 2000/54/WE wymagania sa obecnie wdrazane do prawa polskiego, co ma istotne znaczenie dla profilaktyki chorob wywolywanych przez czynniki biologiczne, wsrod osob wykonujacych rozne zawody. W celu zwiekszenia efektywnosci dzialan profilaktycznych, wysoce pozadana jest nowelizacja tej dyrektywy, polegajaca na dostosowaniu zawartch w niej: definicji, wykazu i klasyfikacji czynnikow biologicznych, do wymagan wspolczesnej nauki i sprecyzowaniu rodzaju pomiarow narazenia.

Biologiczne czynniki zagrozenia zawodowego - aktualne problemy.
"Medycyna Pracy" 2004, vol 55, nr 1, s. 31-40

Prof. dr hab. n. med. JACEK DUTKIEWICZ
Zakladem Biologicznych Szkodliwosci Zawodowych
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie

Ostatnie lata przyniosly znaczny wzrost wiedzy na temat tych zywych organizmow i wytwarznych przez nie substancji, ktore stanowia potencjalne zagrozenie dla zdrowia ludzi pracujacych. Wykryto nowe czynniki zagrozenia, czesto nieznane. Szczegolne zagrozenie dla zdrowia i zycia pracownikow sluzby zdrowia, rolnikow i weterynarzy moga stanowic pojawiajace sie w roznych czesciach swiata nowe wirusy i priony.

Biologiczne czynniki szkodliwe: normy, zalecenia i propozycje wartosci dopuszczalnych.

"Podstawy i Metody Oceny Srodowiska Pracy" 2004, nr 3(41), s. 17-39. dr Rafal L. GORNY Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Srodowiskowego w Sosnowcu

Ekspozycja na czynniki biologiczne czesto prowadzi do wystapienia wielu niekorzystnych skutkow zdrowotnych u narazonych osob. Wypracowanie wartosci normatywnych i (lub) referencyjnych dla biologicznych czynnikow szkodliwych obecnych w powietrzu jest warunkiem koniecznym zachowania wlasciwego stanu srodowiska zarowno pracy, jak i pozazawodowego, a takze wlasciwej jego kontroli i oceny. W artykule dokonano przegladu istniejacych w pismiennictwie przedmiotu standardow, propozycji wartosci normatywnych i wartosci referencyjnych dla takich biologicznych czynnikow szkodliwych, jak: bakterie, grzyby, substancje pochodzenia drobnoustrojowego (np. endotoksyny i subtylizyna), alergeny zwierzece (kota, psa i roztoczy) oraz srodowisk specjalnych (szpitali czy pomieszczen ambulatoryjnych), a takze powierzchni w pomieszczeniach, gdzie wymagana jest duza czystosc powietrza. Wszechstronnie przedstawiono istniejacy stan prawny w tej dziedzinie w Polsce, a ponadto omowiono ograniczenia zwiazane z praktycznym stosowaniem wartosci normatywnych i problemy zwiazane z dokonywaniem oceny zagrozen spowodowanych bioaerozolami, przy braku kryteriow interpretacyjnych wynikow pomiarow.

Narazenie na czynniki biologiczne w miejscu pracy – badanie wiedzy narazonych pracownikow
"Podstawy i Metody Oceny Srodowiska Pracy" 2004, nr 3(41), s. 41-51.

lek. KATARZYNA ZIELINSKA-JANKIEWICZ
mgr inz. ANNA KOZAJDA
doc. dr hab. med. IRENA SZADKOWSKA-STANCZYK

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr.med. Jerzego Nofera
Celem pracy badawczej byla ocena wiedzy wybranych grup zawodowych o rodzajach czynnikow biologicznych wystepujacych w srodowisku pracy, ryzyku zwiazanym z narazeniem na szkodliwosci biologiczne, skutkach zdrowotnych wynikajacych z kontaktu z nimi oraz sposobach i srodkach profilaktyki zawodowej.
W badaniu przeprowadzonym metoda wywiadu kwestionariuszowego wzielo udzial 150 osob z trzech grup zawodowych: sluzby zdrowia (pracownicy szpitali), sluzby lesnej oraz sluzb komunalnych (pracownicy oczyszczalni sciekow i skladowiska odpadow). Kazda grupa liczyla 50 pracownikow.
Poziom wiedzy o rodzajach czynnikow biologicznych obecnych w srodowisku pracy oraz o drogach i sposobach zakazenia byl w badanej populacji stosunkowo niski. Rowniez wiedza respondentow o chorobach zwiazanych z zawodowym narazeniem na czynniki biologiczne, a zwlaszcza o ich symptomach okazala sie powierzchowna.
Za najskuteczniejsze sposoby ochrony zdrowia przed szkodliwym wplywem czynnikow biologicznych obecnych w miejscu pracy badani uznali stosowanie srodkow ochrony indywidualnej, poddawanie sie szczepieniom profilaktycznym oraz przestrzeganie zasad higieny osobistej. Wiekszosc respondentow stosowala w praktyce wlasnie te sposoby ochrony, ktore wczesniej wskazala jako skutecznie chroniace przed zachorowaniem.
Na podstawie wynikow pracy stwierdzono, ze badani pracownicy, mimo istotnych brakow w wiedzy teoretycznej dotyczacej ryzyka, ktore jest zwiazane z zawodowym narazeniem na szkodliwosci biologiczne, potrafia jednak w praktyce w zadowalajacy sposob chronic wlasne zdrowie w trakcie pracy.
Ponad polowa badanych stwierdzila, w dokonanej samoocenie wiedzy o zagrozeniach biologicznych obecnych w ich miejscu pracy, ze odczuwa niedosyt informacji w tym zakresie i chcialaby je poszerzyc i uzupelnic.

Zagrozenia bakteriami z rodzaju Legionella w srodowisku  pracy
"Podstawy i Metody Oceny Srodowiska Pracy" 2004, nr 3(41), s. 61-67.

dr NIMFA MARIA STOJEK
Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodzki w Lublinie

Bakterie z rodzaju Legionella sa rozpowszechnione w srodowisku, zwlaszcza wilgotnym. Maja zdolnosc kolonizowania sieci wodociagowej i roznorodnych zbiornikow wodnych sztucznych i naturalnych.
Dotychczas wyodrebniono 42 gatunki i 64 grupy serologiczne, z ktorych najczesciej przyczyna zachorowan jest L. pneumophila, serotyp 1.
Czlowiek zaraza sie przez drogi oddechowe, wdychajac zakazone pyly lub wodne aerozole. Do szczegolnie narazonych na zakazenia naleza osoby przebywajace w pomieszczeniach o wzmozonej wilgotnosci powietrza.
Legioneloza przebiega pod postacia ciezkiego zapalenia pluc o smiertelnosci okolo 20% lub goraczki Pontiac o znacznie lagodniejszym przebiegu, bez przypadkow smiertelnych.

Szkodliwe czynniki biologiczne
Inspektor Pracy 2004, nr 4(254), s. 18-20

URSZULA WAWRZYNIAK

Omowiono zapis w Kodeksie pracy, dotyczacy obowiazkow pracodawcy w przypadku narazenia pracownikow na szkodliwe dzialanie czynnikow biologicznych.